نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 815 )
ســوره 9 : تـوبــه ( مـدنـی ـ 129 آیه دارد ـ جزء دهم ـ صفحه 187 )
( قسمــت ســـی و هفتــم )
کلبـه ی وُجُــود
جزء یازد هــم صفحــه 206 آیه 119 )
این سوره چون با عذاب و تهدید کافران و مشرکان آغاز شده و اعلام برائت و بیزاری از آنها را در بر دارد ، و کافران و مشرکان مشمول عفو بخشش و رحمت خداوند نیستند ، استثنائاً برخلاف تمام سوره های قرآن ، بدون بسم الله الرحمن الرحیم شروع گردیده است .
اعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَ کُونُواْ مَعَ الصَّادِقِینَ
تفسیـــر لفظـــی :
اى کسانى که ایمان آورده اید از خدا پروا کنید و با راستان باشید
تفسیر ادبی و عرفانی :
این آیت هم فرمـان است ، هم تشریف ، هم تهنیت ،
فــرمــــان خــــدا ، تشریف بُشـــرا ، تهنیت زیبـــــــا ،
فرمانی مهــربار ، تشریفی دلـدار ، تهنیتی بزرگــوار ،
تا بنــــده را به خــــود نزدیـــــک کنــــد ،
تشریف می دهد تا رهی دل بر مهــــر او بندد ،
از حـــق برخــوردار شود آن که دلی زنـــده دارد ،
یادگار ، کسی پذیـــرد که از حـــــق ، تشریفی دارد ،
و با جهـان و جهانیـــــان ، روزگار ، بیــــگانـــه وار گذرانَد .
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ ....
در صدر آیه ، ندای کرامت است و نواخت بی نهایت ،
ندای حق را هفت اندام بنده گوش است ،
و در تجلی وی غمهای دوگیتی فراموش است ،
ندای کرامت فرا پیش داشت تا به سماع آن کرامت ،
کشیــــــدنِ بــــــارِ حکــــم ، بر بنــــده آســــــان شــــود ،
حکــــــم چیست ؟
... اتَّقُواْ اللّهَ وَ کُونُواْ مَعَ الصَّادِقِینَ
به تقـــــــــوی فـــرمــــان می دهد ،
در تقـــــــــوی ، صدق و راستی می فرماید ،
چـــــــه :
تقـــــــــوی ، مــــایـــــــه اســــلام است ،
و صــــــدق کمــــــــال ایمـــــــــان ،
تقـــــــــوی ، بدایتِ آشنائی است ،
و صـــــــدق ، نشـــــــان دوست داری ،
تقـــــــــوی ، سرمــایـــــــه عابــــدان است ،
و صـــــــدق ، نـــــور معــــــرفــــت را نشـــــان !
تقـــــــــوی ، ره روان عالـــــم شریعت است ،
و صـــــــدق ، ورد زدگان عالــــم حقیقت ،
کسی که صـاحـب تقـــــــــوی گردد ؛
و جمــــال صـــــــدق ، او را روی نمــایــد ؛
نشانش آن است که ؛
کلبـــه ی وجـــود خــــود را آتـش در زنــد !
و کشتیِ خلقیّت را به دریــای نیستی فرو نهـــد !
فرزنـــدان را یتیــــــــــم کند !
خویشـــان و نزدیکان را بدرود گوید ،
باطنِ خود را از عادت و رسوم ، طهـــارت دهد ،
و ظاهــر بر نــــــورِ شـــــرع آراستـــه ،
و سراسر از دوستیِ حق ممتلی گشتــــه ،
و دل را از محبت دنیــــــــا ،
و سر را از طمع عقبی خالی کرده ،
نه دنیـــا و نه اهــل دنیـــــا را با او پیوندی ،
نه با عقبــــی او را آرامــــــــی !
[ رسیدن به این مقــــام ، کار هرکس نیست ! مَـــرد عمل و اخلاص می خواهد ، و تا نور خدائی و استعداد رُوحانی نباشد ، رسیدن به این مقــام ، با ریاضت و ترک اجتماع ، و عدم معاشرت با مردم و گوشه گیری به دست نیاید ! ]
[ این مقــــام ، خــــــــاصِّ اولیــــاءالله است ، پیامبران و ائمه معصومین (ع) را مخصوص است ، و نیـــــز آنان که همچون یاران اباعبدالله الحسین علیه السلام دست از جهان شستــه ، همسر و فرزندان را گذاشتـــه ، و سر بر کف ، تن را به نیستی داده ، دنیـــا و عقبـــی را نهـــاده ، لقـــای دوست و محبــوب و معبــود خویش را جستند ! ]
از دو گیتــی یـاد کردن بی عمـل بــاور مکن
راه و رسـم عاشقی را بی عمل بــاور مکن
گر همی دعوی کنی بر مرد بودن بد مباش
نیــک بودی ، از برای چنـد و چونی بـد مکن
اخگــــر غـــــم
آن که مــــــا را جفت با غــــم کرد ، بنشانید فرد
دیــدی آخــــر پرسشی از حــــال زار مـــــا نکرد ؟
بر غــــــمِ پنهــــانْ ، اگر خواهی گواهی آشکار
اشک سُرخم را ، روان بنگر تــــو بر رخسار زرد
آتش دل را ، فـــرو بنشـــانــم ار با آب چشـــم
بر دو عالم اخگــــر غـــــم میزنــم با آه ســرد
گر نه خود رخسار زیبــــای تــــو دید اندر چمن
گرد باد اندر رخ گل میفشانَــد از چــه گَـــرد ؟
می نیــــارم ز آستـــانت روی خود برداشتـــن
گر دوصد بارم ز کوی خویشتنسازی تو طـرد
بشنــوم گر با من بی دل تــو را باشد ستیـــز
جان به کف بگرفتـــه بشتابم به میدان نبـــرد
«هندی» این بسرود ، هر چنــد اوستـادی گفتـه است :
« مَـرد این میــدان نَیَــــم من ، گر تو خواهی بود مَــرد »
[ دیوان امام خمینی (ره) ص 78 ]
موضوع :